Publieke handhaving van de AVG: twee structurele spanningen die ten grondslag liggen aan nationale en grensoverschrijdende handhaving

Het doel van deze bijdrage is om een overzicht van de publieke handhaving van de AVG te geven, met een specifieke focus op de situatie in Nederland. Er wordt betoogd dat de verschillende tekortkomingen in de handhaving die onder de aandacht zijn gebracht (zowel op nationaal als grensoverschrijdend niveau) verband kunnen houden met twee hardnekkige spanningen die ten grondslag liggen aan de handhaving van de AVG.

De eerste spanning betreft het doel van geharmoniseerde EU-handhaving, dat niettemin door de nationale toezichthouders wordt bewerkstelligd. Hoewel de AVG voorziet in een hoger niveau van harmonisatie van gegevensbescherming (dan onder de vorige Richtlijn), blijft het handhavingssysteem ervan voor een groot deel gebaseerd op de wetgeving van de lidstaten.

De tweede spanning heeft betrekking op het nieuwe verantwoordingsbeginsel, dat ten grondslag ligt aan de AVGs reguleringsmodel en dat de doelstellingen van een efficiëntere naleving en handhaving weerspiegelt. Tot op zekere hoogte is deze nieuwe samenwerkingsmentaliteit in tegenspraak met de krachtige handhaving die met de AVG wordt beoogd en die constituerend is voor het fundamentele recht op bescherming van persoonsgegevens.

Verder wordt deze tegenspraak nog verergerd door de structurele financieringsproblemen waar gegevensbeschermingsautoriteiten mee kampen, die alleen maar verergerd worden door de steeds belangrijkere rol van de AVG door de voortdurende digitalisering van de Europese samenlevingen.