Met de inwerkingtreding van de Wet ruimtelijke ordening op 1 juli 2008 heeft het Rijk de beschikking gekregen over een nieuw instrument voor de realisering van nationaal ruimtelijk beleid: het rijksinpassingsplan. Daarmee is de hegemonie van het gemeentelijke bestemmingsplan als enige rechtstreeks bindende planvorm doorbroken. Het Rijk is daardoor niet langer afhankelijk van de medewerking van de gemeente en kan voor projecten van nationaal belang geheel zelfstandig de ruimtelijke kaders tot stand brengen. En als de rijkscoördinatieregeling van toepassing is kan ook de vergunningverlening in een en hetzelfde traject worden meegenomen.
Het rijksinpassingsplan wordt inmiddels met regelmaat ingezet voor projecten van nationaal belang, variërend van windturbineparken tot voorzieningen voor ondergrondse gasopslag en ontpolderingsprojecten. Dit boek beschrijft op praktische en overzichtelijke wijze hoe de toepassing van het rijksinpassingsplan in zijn werk gaat. De rolverdeling tussen Rijk en gemeente komt daarbij nadrukkelijk aan de orde. Ook passeren de overige instrumenten voor nationaal ruimtelijk beleid de revue. Een praktijksituatie, waarbij het rijksinpassingsplan is ingezet om de aanleg van transportleidingen naar een ondergrondse aardgasopslag mogelijk te maken, is gebruikt ter illustratie.
Mr. Albert Voogd werkt als jurist vastgoed bij het Programma Stedelijke Ontwikkeling van de Gemeente Enschede.
Voorwoord
1 Introductie
1.1 Introductie
2 Beleidsmatige achtergrond en voorgeschiedenis
2.1 Inleiding
2.2 De ruimtelijke ordening in historisch perspectief
2.2.1 De Woningwet 1901 – het eerste wettelijke instrumentarium
2.2.2 De wetswijzigingen van 1921 en 1931 – Toenemende invloed van de overheid
2.2.3 De Staatscommissies-Frederiks en -Van den Bergh – Naar een hiërarchisch planstelsel?
2.3 De ruimtelijke ordening onder de WRO
2.3.1 Primaat voor de gemeente en het bestemmingsplan
2.3.2 Doorwerking van rijks- en provinciaal beleid
2.3.3 Tweesporige besluitvorming
2.3.4 Het Nimby-wetje en de Tracéwet van 1993
2.3.5 Projectwetgeving
2.3.6 De wetswijziging van 1999
2.3.7 Invoering van de rijksprojectenprocedure ( 2003)
2.3.8 Op weg naar een fundamentele herziening van de WRO
2.4 De Wet ruimtelijke ordening
2.5 De Omgevingswet
2.6 Conclusie
3 Bouwsteen van het ruimtelijk bestuursrecht anno 2011
3.1 Inleiding
3.2 Nationaal ruimtelijk beleid
3.2.1 Regels voor nationaal ruimtelijk beleid onder de WRO
3.2.2 Regels voor nationaal ruimtelijk beleid onder de Wro
3.2.3 Nationaal ruimtelijk beleid: de Nota Ruimte
3.2.4 De toepassing van de Wro op het nationaal ruimtelijk beleid
3.2.5 Omslag in rijksbeleid en aankondiging van een nieuw omgevingsrecht
3.3 Het uitvoeringsinstrumentarium
3.3.1 De instrumenten van de Wro
3.3.2 Algemene regels
3.3.3 Aanwijzingen
3.3.4 Het rijksinpassingsplan
3.3.5 De rijkscoördinatieregeling
3.3.6 Toepassingsgebied en rangorde van de rijksinstrumenten
3.3.7 Jurisprudentie met betrekking tot het instrumentarium
3.4 Overige ontwikkelingen op gebied van nationale omgevingswetgeving
3.4.1 Algemeen
3.4.2 Wijzigingen op gebied van bestuursprocesrecht
3.4.3 De Crisis- en herstelwet
3.4.4 De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
3.5 Conclusie
4 Het rijksinpassingsplan in de praktijk
4.1 Inleiding
4.2 Rijk versus gemeente of rijk samen met gemeente?
4.2.1 Het staatkundige beginsel: één overheid!
4.2.2 De positie van de gemeente bij de totstandkoming van het rijksinpassingsplan
4.3 Wettelijk kader, procedures en rechtsbescherming
4.3.1 De term ‘inpassingsplan’
4.3.2 De milieueffectrapportage (m.e.r.)
4.3.3 Wettelijk kader en procedure van het rijksinpassingsplan
4.3.4 Doel en functies van het rijksinpassingsplan, planvarianten en flexibiliteitsbepalingen
4.3.5 Procedure en rechtsbescherming
4.4 Financiële aspecten
4.4.1 Kostenverhaal
4.4.2 Planschade
4.4.3 De hogere kosten regeling en subsidies
4.5 Uitvoering, handhaving en periodieke herziening
4.5.1 Inpassingsplan wordt onderdeel van bestemmingsplan
4.5.2 Verhouding tot andere plannen en verordeningen
4.5.3 Verwervingsinstrumenten
4.5.4 Handhaving
4.5.5 Periodieke herziening en verlenging
4.6 Conclusie
5 Conclusies en aanbevelingen
5.1 Conclusies
5.2 Aanbevelingen
5.3 Nawoord
Literatuurlijst
Bijlage Overzicht van rijksinpassingsplannen (stand van zaken april 2011)